175 jaar spoorverbinding tussen Brussel en Londen

1846 - 2021

De 175ste verjaardag van de spoorverbinding tussen Brussel en Londen, via een maritieme verbinding tussen Oostende en Dover.

Het begint allemaal met de post ! De eerste postverbindingen tussen België en Engeland begonnen op 8 april 1815 met zeilschepen die onder Engelse vlag voeren. Na de inhuldiging van de spoorlijn Oostende - Brussel in 1838 en de lijn Dover - Londen in 1841, besloot de Belgische regering een Belgische stoombootverbinding te organiseren. De wet van 9 juli 1845 legde de organisatie van een dagelijkse dienst door de Belgische Staat en de bouw van stoomschepen onder Belgische vlag vast. Deze lijnschepen vertrokken meerdere keren per dag, met een rechtstreekse aansluiting op de passagierstreinen in Dover en Oostende. Het post- en passagiersvervoer werden dus gecombineerd. Op 5 februari 1846 werd het decreet tot regeling van de stoombootdienst Oostende - Dover gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Slechts 11 jaar na de inhuldiging van de eerste spoorlijn tussen Brussel en Mechelen (5 mei 1835), werd dus de eerste Belgische spoorverbinding tussen het continentale netwerk en Engeland in gebruik genomen. Het spreekt voor zich dat deze verbinding een belangrijke rol heeft gespeeld in de economische expansie van de Belgische kust.

De eerste keer ...

Het eerste lijnschip, dat eerst Chemin de fer en later Diamant werd genoemd, werd in 1846 door een Engelse firma geleverd. Het kreeg deze naam omdat België als eerste op het continent de ontwikkeling van de spoorwegen als een netwerk voor ogen had. Ons land was van mening dat deze zeevervoerdienst een aanvulling vormde op het spoorwegnet.

Maandag 3 maart 1846 rond het middaguur arriveerden de genodigden voor de inhuldiging van de Chemin de fer per speciale trein uit Brussel. De volgende dag, dinsdag 4 maart, om zeven uur 's morgens, vertrok de Chemin de Fer naar Dover. Passagiers en gasten van de vorige dag ontscheepten daar rond het middaguur. De eerste overtocht duurde dus 4 uur en 58 minuten.

De veerboot Oostende - Dover: de oproep om te reizen

Aanvankelijk maakte het Belgische passagiersschip twee reizen per week. In 1846 bedroeg het aantal vervoerde passagiers op het traject Oostende - Dover 12.698.

In 1863 verzekerde de Belgische dienst al vier dagelijkse overtochten!

Later werden grotere en snellere boten besteld, waardoor het aantal dagelijkse overtochten zou toenemen en de reistijden zouden afnemen. Zo vervoerde de lijn Oostende - Dover in 1963 meer dan 1,2 miljoen passagiers!

Parallel aan deze ontwikkeling voerden zowel de Britse als de Belgische spoorwegen reclamecampagnes waarin werd opgeroepen tot cultureel toerisme of toerisme naar de kust.

Tussen 1929 en 1939 was de Pullman-Express in bedrijf tussen Oostende en Keulen. Hij bracht passagiers op de route Londen – Keulen, via Oostende, in ongeveer tien uur ter plaatse.

De TEE Saphir reed van 1957 tot 1979 tussen Oostende, Brussel en Frankfurt, via een route die voorheen werd verzorgd door de Pullman Express Oostende - Keulen. In 1979 werd de trein opgenomen in het InterCity-netwerk. Op 31 mei 1987 werd het EuroCity-netwerk opgericht en werd de Saphir vervangen door de EC-Memling.


1962	1968	1969

1974	1962	1972

Internationaal treinstation Oostende

In 1894 verbond de Ostende-Wien Express Oostende en Brussel met Wenen (Oostenrijk). In de zomer van 1900 werd een verbinding tot stand gebracht met de Orient-Express; de verbinding Amsterdam - Boekarest via Keulen, Wenen en Boedapest. De dienst werd dan ook omgedoopt tot Ostende-Wien Orient-Express.

Van 1896 tot de Tweede Wereld oorlog verzekerde de Compagnie internationale des Wagons-Lits (CIWL) de relatie Parijs – Oostende – Luik – Berlijn - St-Petersburg. Dit was de Nord-Express. De trein ging door negen Pruisische steden, en via Oostende kon de reiziger Londen bereiken via de veerboot naar Dover.

Deze treindienst werd in 1993 opnieuw ingesteld onder de naam Euronight.


1981	1984

De neergang: waarom?

De kern van het antwoord is te vinden in twee woorden: Eurotunnel en Eurostar.

Met de ingebruikneming van de Eurotunnel / Eurostar in 1994, was de interesse in een reis naar Londen via de overzetboot Oostende - Dover opmerkelijk afgenomen. Zozeer zelfs dat de veerbootmaatschappijen hun prijzen sterk verlaagden. In het begin werkte dit! De prijs van de reis per boot was zo laag, bijna gratis, en tegelijkertijd was de Eurostar, een slachtoffer van zijn succes, overvol en een pak duurder. De mensen haastten zich dus naar de veerboten.

Vervolgens wonnen de argumenten van Eurotunnel en Eurostar beetje bij beetje terrein. Met een overtocht van 35 minuten per auto of pendelbus via de Eurotunnel, en een overtocht van 20 minuten met de Eurostar, was de concurrentie voor veerboten enorm zwaar.

Als gevolg daarvan boden de Belgische spoorwegen steeds minder treinen met rechtstreekse verbindingen voor het vertrek van passagiersschepen aan. De reclame voor deze ‘trein + boot’-reis werd eveneens stopgezet omdat de formule niet meer aansloeg. Zelfs Thalys schafte zijn hogesnelheidstrein, die sinds eind jaren negentig Oostende met Parijs verbond, af. Deze trein werd door zo weinig reizigers genomen, dat hij uiteindelijk de ‘spook-Thalys’ werd genoemd.

Het mooie Belgische verhaal eindigde in maart 1997 met de verdwijning van de Belgische rederij RMT.

JetFoil, een onbetwistbare aanwinst

Sinds 1981 exploiteert de Regie voor Maritiem Transport (RMT), naast traditionele veerboten, ook JetFoils (alleen voor passagiers). De JetFoil is een uitvinding van Boeing en wordt aangedreven door twee turbojets en voortgestuwd door waterjets.

Door de aankoop van deze technologie kon RMT de oversteek terugbrengen van 4 uur tot 100 minuten. Deze boten waren populair bij aansluitende treinreizigers en er moest een toeslag voor worden betaald.

De jaren 1990: het begin van het einde

Na verschillende samenwerkingen (met Sealink, Townsend-Thoresen, P&O,… ) veranderde de Regie voor Maritiem Transport (RMT) in 1990 haar scheepskleuren en heette van dan af aan RMT "Oostende-Dover". In 1993 ging zij een partnerschap aan met Sally Line. Deze onderneming besloot haar terminal in Dover over te brengen naar de terminal in de haven van Ramsgate. Dat is het begin van het einde.

Aan de vooravond haar 150-jarig bestaan verdween de veerboot Oostende - Dover. Op vrijdag 31 december 1993, om 13u30, vertrok de veerboot Prins Filip uit Oostende voor zijn laatste reis naar Dover.