Louis Dela Censerie werd in 1838 geboren in Brugge. Hij was actief als gerenommeerd architect in de tweede helft van de 19e eeuw. We kennen hem vooral van zijn restauraties en nieuwe gebouwen die het middeleeuwse Brugge reconstrueerden. Aan het einde van zijn carrière, gaven de Spoorwegen hem de opdracht het station Antwerpen-Centraal te ontwerpen. Louis Dela Censerie haalde zijn inspiratie voor dit gigantische station bij het Pantheon in Rome en het indrukwekkende Zwitserse station Luzern. De architect stierf in 1909, vier jaar nadat zijn meesterwerk in gebruik werd genomen. Zijn verwezenlijkingen vielen doorheen de geschiedenis niet altijd in de smaak. Sinds de jaren 70 kent zijn werk een hernieuwde belangstelling en ziet men hem als een van
de spelers in de heropleving van de Vlaamse en Belgische architectuur in de 19e eeuw.

Historische fiche “Station Antwerpen-Centraal”

Als enige architect wiens werk zowel werd tentoongesteld in het Museum of Modern Art als het Metropolitan Museum of Art van New York is Santiago Calatrava één van de meest baanbrekende artiesten van onze tijd.
Geboren in de buurt van Valencia in 1951, is hij een ontwerper die verschillende kunstvormen combineert – tekenen, schilderen, beeldhouwen of zelfs keramiek – ten dienste van de architectuur als totaalkunst. Hij laat zich inspireren door de natuur, het licht en beweging om tot een architectuur te komen die het organische mengt met een unieke visie op de toekomst.
Zijn creativiteit krijgt niet op een computerscherm vorm, maar op papier. Hij laat zijn penselen glijden zodat er intenties en vormen ontstaan in een reeks aquarellen, de eerste stap in het ontwerp van een nieuw station of van een nieuw gebouw. Tekenen en beeldhouwen stellen hem in staat de complexiteit van zijn structuren te realiseren door architectuur, techniek en kunst vakkundig te combineren tot een expressief en samenhangend geheel.

Historische fiche “Station Luik-Guillemins”

Toen hij in 1946 bij het weekblad Robbedoes begon, had de jonge André Franquin (1924-1997) al enige ervaring opgedaan bij een kleine animatiestudio. Een korte passage die hielp zijn sterk gevoel voor beweging te ontwikkelen. De soepele en nerveuze lijnen brengen voorwerpen en lichamen tot leven: een pijlsnelle trein, de auto van Guust, de staart van Marsupilami …

Hij kan alleen een personage of een machine creëren die geloofwaardig beweegt als hij eerder de interne werking ervan heeft begrepen; als je een locomotief tekent, moet je de beweging van de stangen juist weergeven en de wrijving van het metaal van de wielen op de sporen nauwkeurig vertalen. Zijn strips zijn vlak na de oorlog ontstaan en omschrijven een maatschappij die net herstelt van de ontberingen en die genoot van snelheid en baanbrekende technologie: functionele meubels met pure vormen, architectuur in ‘Stijl 58’, ultra-geavanceerde gemotoriseerde machines …

Toch liep André Franquin al snel aan tegen de grenzen van dat ‘consumptiemirakel’ en toen de protestbewegingen in de jaren 60 opkwamen, uitte hij al snel zijn antimilitaristische en ecologische bezorgdheden.

Schilder, tekenaar, karikaturist, bijna dertig jaar lang journalist bij het dagblad van Yunnan (Yunnan Ribao), auteur van een dertigtal geïllustreerde werken in zijn geboorteprovincie Yunnan en een tiental documentairestrips in Frankrijk: Li Kunwu (geboren in 1955) is een buitengewone kunstenaar.

Als kind uit de Mao-jaren, uit een generatie die noch beeldende kunst noch een academische opleiding kon volgen, leerde hij zichzelf tekenen. Door verschillende ontmoetingen kwam hij per toeval in aanraking met strips en hij maakte al snel naam in Europa met zijn trilogie: Een Chinees leven.

Een paar jaar later raakte hij geïnteresseerd in de spoorweggeschiedenis en tekende hij De spoorweg boven de wolken, een documentaire manga over het ongelooflijke epos van de Yunnan spoorweg. Geleidelijk verschijnt ook een werk op zeer groot formaat (een fresco van twintig meter lang), dat door de jaren heen getoond wordt tijdens prestigieuze tentoonstellingen: Musée Cernuschi (Parijs), Fonds régional Art
contemporain (FRAC) Auvergne, Fondation Vuitton (Shanghai) enz. De projecten van Li Kunwu in Frankrijk en Europa worden uitgevoerd in samenwerking met Est-Ouest 371.

Tot zijn favoriete thema’s behoren de gewone mensen, en ook de spoorwegen, wat hem ertoe bracht verschillende monumentale werken te maken. In 2021 werden zijn tekeningen over Het epos van de Yunnan spoorweg getoond in Train World, in het kader van de tentoonstelling Peking – Hankow waar hij werd uitgenodigd om samen met François Schuiten vijf originele werken te tekenen over de constructie van die Belgische spoorlijn in China.

NMBS bewaart in haar collectie een indrukwekkende reeks van 139 tekeningen van de Brugse artiest Jean Poupaert (1933-2017). Zijn vader, Lionel, was een veelzijdig schilder, hoogleraar aan de Academie voor Schone Kunsten in Brugge en restaurateur van schilderijen. We kunnen dus wel stellen dat Jean van vaders kant creatieve en artistieke vaardigheden mee had gekregen.

Jeans interesse in treinen resulteerde begin jaren 60 in de aanleg van een zeer groot miniatuurspoorwegnet op de zolder van zijn huis. Nog een passie van hem: treinen tekenen. Het merendeel van zijn erg realistische werken zijn potloodtekeningen van stoomlocomotieven.

Museum – Jean Poupaert

François Schuiten, geboren in 1956 in Brussel, is stripauteur en scenograaf. Hij werd bekend met zijn geweldige reeks De Duistere Steden die hij samen met zijn jeugdvriend, scenarist Benoît Peeters, maakte.

Ter gelegenheid van de oprichting van Train World, waarvan François Schuiten de scenograaf is, trok de kunstenaar naar een loods in Leuven om spoorwegmachines en voorwerpen te vinden voor het toekomstige museum. Daar ontdekte hij, in de hoek van een hangar, de bekende Type 12, nu een van de sterlocomotieven van Train World.

Beroemd om haar aerodynamische vorm en groene kleur met gele strepen, zal ze François Schuiten zo fascineren dat het voor hem een magisch esthetisch object uit het verleden wordt.

Historische fiche “Type 12”

Aan het begin van de 20e eeuw begon de artnouveaustijl die Victor Horta (1861-1947) in 1893 lanceerde toen hij Hotel Tassel bouwde, te vervelen. Horta streeft naar een meer blijvende glorie. De prachtige privéwoningen die hij bouwde zijn immers aan de grillen van de mode blootgesteld. Hij droomde van grote openbare opdrachten en kreeg in 1912 de opdracht om de Centrale Halte te ontwerpen. Dankzij dit nieuwe station in hartje Brussel op de Noord-Zuidverbinding zou hij zeker zijn stempel drukken op het stedelijke landschap.

De Eerste Wereldoorlog die hij gedeeltelijk in de Verenigde Staten doorbracht (1915- 1919), onderbrak het project en bij zijn terugkeer hervatte hij het. Hij wijzigde zijn plannen en maakt van de Halte een station met ondergrondse perrons, waarvan de architecturale stijl, een soort geometrisch neoclassicisme, het begin van de art deco inluidde.
Deze tweede versie van het station wordt niet gebouwd en hij zal de nieuwe vormentaal die hij heeft ontwikkeld toepassen op het Paleis voor Schone Kunsten (1923-1928).

Pas bij de oprichting van het Nationaal Bureau voor de Voltooiing der Noord- uidverbinding in 1935 kon het project weer van start gaan, maar het plan was intussen veranderd: het station zou de basis vormen van een kantoorgebouw dat te huur werd aangeboden. De werken verliepen traag en chaotisch door de oorlog. Horta ,die zwaar ziek was, werd in 1945 ontslagen ten gunste van één van zijn vroegere stagiairs, Maxime Brunfaut, die het station afwerkte. Het station werd ingehuldigd in 1952.

Historische fiche “Station Brussel-Centraal”

Paul Delvaux (1897-1994) wordt gezien als een van de belangrijkste Belgische kunstenaars uit de tweede helft van de 20e eeuw. Zijn universum kan je perfect herkennen door bepaalde typische elementen zoals de trein. Die neemt al sinds het begin van zijn carrière in de jaren 20 een unieke plaats in zijn oeuvre in.

Op dat moment verbleef de jonge kunstenaar veel in het station van Brussel-Luxemburg, waar hij de activiteiten van de spoorwegarbeiders vastlegde. Hij maakte talrijke schetsen in schetsboeken voor hij zich waagde aan het schildersdoek. Doorheen de jaren bleef Delvaux trouw aan die methode en maakte hij eerst een schets, dan een gedetailleerdere tekening en begon hij pas erna aan zijn definitieve doek.

Werken op papier biedt hem de mogelijkheid zijn vaardigheden in praktijk te brengen; een wagen of een personenauto tot in detail bestuderen om ze volledig te begrijpen. Bovendien keek hij zorgvuldig naar het rollend materieel dat hij zijn hele leven steeds weer tekende op een zeer nauwkeurige en waarheidsgetrouwe manier. De trein, op de voor- of achtergrond van de compositie, suggereert door zijn aanwezigheid dat de kijker aan boord kan klimmen en zich kan begeven in de droomwereld van de kunstenaar.

De spoorwegaffiche is weinig bekend, maar weerspiegelt vaak de tijdsgeest en de maatschappij. NMBS deed vaak een beroep op de talenten van gerenommeerde kunstenaars zoals Armand Massonet en Herman Verbaere om dergelijke affiches te ontwerpen.

Armand Massonet
Armand Massonet (1892-1979), leraar van opleiding, hield van tekenen in de straten van Brussel. Als autodidact volgde hij avondlessen bij de Academie voor Schone Kunsten en vervolgens aan de École des Beaux-Arts in Parijs. In deze periode ontwierp hij zijn eerste affiches. Rond 1950 maakte Armand Massonet een reeks van tien toeristische affiches voor NMBS. Elke affiche laat een stad of regio zien, van kunststeden tot Ardense dorpen. Massonet was een meester in het eenvoudig weergeven van licht en beweging.

De spoorwegaffiche is weinig bekend, maar weerspiegelt vaak de tijdsgeest en de maatschappij. NMBS deed vaak een beroep op de talenten van gerenommeerde kunstenaars zoals Armand Massonet en Herman Verbaere om dergelijke affiches te ontwerpen.

Herman Verbaere
Herman Verbaere (1905-1993), zoon van een drukker, volgde eerst een opleiding aan de Academie van Wetteren en vervolgens aan die van Gent, waar hij in 1933 de Grote Prijs voor tekenen naar levend model in ontvangst mocht nemen. Hij werd ook bekroond op de Wereldtentoonstelling van Parijs in 1937. Hij groeide toen uit tot een van de meest gerenommeerde Belgische ontwerpers van toeristische affiches. Tussen 1935 en 1967 creëerde hij er vele voor NMBS. Verbaere doorkruiste het land met zijn schildersezel en wist als geen ander de geest van Vlaamse steden en regio’s te vatten.

Amper vijf jaar oud, kreeg Phil Dambly (1929-1999) de kans om aan boord van een stoomlocomotief te reizen. De geur van brandende kolen en de kracht van de machine bleven voor eeuwig in zijn geheugen gegrift.

Na studies journalistiek en technisch tekenen, ging Phil Dambly begin jaren 50 aan de slag bij het weekblad Journal de Mickey dat Walt Disney net had opgericht. In 1955 werd hij zelfstandig auteur-tekenaar en dankzij Jean Graton (‘meneer Michel Vaillant’) en Tibet trad Phil toe tot het weekblad Journal de Tintin. Daar tekende hij regelmatig bijdragen zoals Magie du rail.

Drie jaar later vervoegde deze treinliefhebber de redactie van Het Spoor, het personeelsblad van NMBS. Daar tekende hij de succesvolle reeks Durail Junior. Phil tekende ook tal van plannen voor spoorwegmateriaal, ontwierp logo’s en bedacht zelfs kleurstellingen voor bepaalde locomotieven van NMBS.

In 1989 publiceerde Phil Dambly zijn meesterwerk Vapeurs en Belgique, gevolgd door het tweede deel in 1994. Een zeer uitgebreide en geïllustreerde versie van Onze Onvergetelijke Stomers, de bijbel van de Belgische stoomspoorwegen, erkend tot ver buiten onze grenzen.

Databank – Phil Dambly

Op een boogscheut van de Haven van Brussel en Train World vind je de Van Praetbrug, één van de belangrijkste toegangswegen tot onze hoofdstad. Tegen 2026 zal een beeldhouwwerk van François Schuiten en de Franse beeldhouwer Pierre Matter de rotonde verfraaien. De structuur van dit werk hergebruikt een oude locomotief die bestemd was voor de schroothoop. Het werk stelt een waterdier voor dat doet denken aan de weinig bekende Brusselse havenactiviteit. De sculptuur, bestaande uit een locomotief, evoceert ook de spoorwegmobiliteit die onze hoofdstad toegankelijker maakt. Deze monumentale creatie, in de buurt van Train
World, belichaamt de waarden van mobiliteit en de noodzaak om ons milieu en het dierenleven beter te beschermen. Het werk heet Moby Train, en verwijst naar het beroemdste werk van Herman Melville, Moby Dick.

Een voorbeeldige samenwerking
Voor de creatie van Moby Train bundelde François Schuiten de krachten met Pierre Matter, een Franse beeldhouwer geboren in 1964, die oude industriële voorwerpen bestemd voor de schroothoop transformeert tot
kunstwerken. Door te hameren, lassen en slijpen geeft hij uitdrukking aan zijn visie op een denkbeeldige wereld waarin machines en technologie één worden met het levende. Pierre Matter is gekend door zijn werken van groot formaat die op vijf continenten zijn tentoongesteld.

Is ontwerpster van de affiche van de tentoonstelling, alsook van de treintekeningen die de lokettenzaal van het station Schaarbeek versieren.